DOODS DORP= LEVENDE LES

2000. Oradour-sur-Glane, een dorpje nabij Limoges in Frankrijk. Een blitsbezoek aan de ruïnes van een dorp. Nooit gedacht dat ‘die’ zien me zo zouden raken. Het deed met mij wat eerder al concentratiekampen deden: het maakte me intens verdrietig, vreselijk boos en muisstil. Want de stenen – en de uitleg in de expo – spraken boekdelen. Ze vereeuwigen het vreselijke verhaal van juni 1944.

Kan je je het voorstellen? 

SS’ers omsingelen het dorp. Ze verzamelen ’s morgens, in alle vroegte en met luide bevelen, nietsvermoedende inwoners op het dan nog stille marktplein. Ze houden geen rekening met de angst in alle ogen en harten. Ze sluiten de mannen op o.m. in schuren en stallen, de vrouwen en kinderen in de kerk. Daarna begint de echte nachtmerrie: waar mannen zitten, worden kogels afgevuurd en wordt brand gesticht. Waar vrouwen en kinderen zitten, ontploft een rookbom en wie uit de kerk rent, wordt neergeknald. Als het weer stil wordt, zijn 642 dorpelingen dood: 245 vrouwen, 207 kinderen, 190 mannen. Afgemaakt en verbrand. 6 van hen hebben de slachtpartij overleefd.

Je mag het je niet voorstellen! 

Toch doe je dat onvermijdelijk en deed ik dat ook. Verbeeldingskracht en voorstellingsvermogen zijn soms pijnlijke gaven, niet te stoppen ook. Ik zag de schoten, ik voelde het branden, ik hoorde het schreeuwen van wie niet wilde sterven of aan het sterven was… van kinderen, van vrouwen, van mannen.

Het doodse dorp is voor altijd een levende les.

DODEN HOUDEN VAN FEESTEN

Doden houden van feesten, tenminste in Mexico. Ik ook. Vooral als je ziet wat een creativiteit, solidariteit en energie 'de dood' oplevert! 

Een staaltje daarvan zag ik enkele jaren geleden begin november in Chapala (Jalisco). Jaarlijks werken zich leerlingen uit middelbare scholen in en buiten de stad aan het meer te pletter om hun 'altaar voor de doden' te kunnen tonen. De hoofdstraat wordt speciaal daarvoor bijna een week afgesloten voor alle verkeer. Elk team bereidt de kleurrijke altarenexpo maandenlang minutieus voor: er ligt een lange en leerrijke weg tussen begin en eindresultaat, met veel denken en doen, ideeën en dromen, plannen en rekenen, organiseren en knutselen. Elk jaar is er ook een wedstrijd voor het mooiste dodenaltaar. Dat geeft een extra stimulans. Maar wat mij betreft zijn het allemaal winnaars! 
Kunst is soms geen individuele expressie van een individuele emotie, maar een zinvol groepsgebeuren...

VAN MENSEN EN DINGEN DIE VOORBIJ GAAN...

Eddy Wally is niet meer.
Onvergetelijk. Geweldig. 
Zo was ook dat interview met hem, bijna 25 jaar geleden, op de markt van Blankenberge, tussen zijn sacochen. Charme had die charmezanger.

Bepaalde gesprekken vergeet je als journalist nooit meer. Dat met Wally is er zo een. Dat met John Massis was het ook: een man met een klein hart, enorme spierbundels maar eenzaam tussen stapels rommel in huis.
Eddy Wally en John Massis, Vlaamse monumenten op een specifiek domein. Bewonderd en uitgelachen, benijd en gevoerd.

Ze zijn er al niet meer, net als Miep Gies, Bob Davidse, Maria Rosseels, Jos Ghysen, Jo Röpcke die ik o.m. interviewde voor TV Ekspres, Het Nieuwsblad, Het Belang van Limburg of Gazet van Antwerpen. 
Het lijstje overlevenden wordt steeds kort... en ik dus ouder. 
Gelukkig leven Jo Leemans, Salim Seghers, Willy Sommers, Ulla Werbrouck, Chris De Stoop en Hugo Camps gelukkig nog...

DOOD ZIJN IS EEN FEEST!

Het lijkt alsof de Mexicanen lachen met de dood en feesten met en voor hun doden. Schijn bedriegt. Spot, geraamtes en uitbundig feesten verbergen hun angst voor de dood, verdoezelen en bezweren die. 
Op 1 en 2 november, dagen waarop wij eerder met droefheid denken aan wie gestorven is, vieren Mexicanen feest. Het is een mengeling van heidense goden, christelijke heiligen en oude indiaanse en katholieke riten. Mexicanen geloven ook dat begin november de doden op bezoek komen: op 1 november komen de engeltjes - kinderen die gestorven zijn - tot leven. Op 2 november is het de beurt aan de volwassenen. De Mexicanen laten die dagen hun deuren open staan zodat de doden hen zeker kunnen komen bezoeken. Want, zo zeggen ze, die gaan graag naar een feest. Op 1 november om middernacht luiden de klokken, dat is het teken dat de doden opstaan. Er is vuurwerk, muziek en zang.

EEN ALTAAR
In vele gezinnen, openbaar gebouwen, restaurants en winkels staat een gelegenheidsaltaar op een kast of tafel, het ene nog mooier dan het andere. Het staat vol met alles wat doden nodig hebben om te recupereren van hun lange reis terug. Ook zet men alles klaar waarvan ze in hun leven genoten: glazen met water, soep, maïskoeken, chocola, dodenbrood, tequila, sinaasappelen en ander fruit, groente, sigaretten, een of ander spel en zoetigheden. Alles wat eetbaar is, wordt later samen opgegeten. Er wordt veel zorg aan besteed omdat ze geloven dat de doden die komen, kunnen zien, voelen, ruiken en smaken. Het altaar is ook versierd met kaarsen, gele en oranje bloemen en de foto's van de overledenen. 
Op 2 november brengen Mexicaanse families een bezoek aan de graven van hun overleden vader, echtgenote, dochter of broer. Ze offeren voedsel, drank en bloemen. 

SKELETTEN
De meeste bakkers maken speciale broodjes met een doodskop en skeletten van suiker en chocola met karamel. Doodshoofden van suiker zijn te koop… met de naam van je geliefde. Er wordt gezongen, gedronken en gedanst. Kinderen verkleed in monstertjes bedelen op straat met een doodshoofd-potje, soms verkleed in een geraamte. Ze verkopen ook doosjes waaruit een skeletje springt. In winkels vind je 'aangepast' speelgoed: dansende skeletten, lachende doodskoppen, doodsmaskers en kledij van Pietje de dood. Er zijn ook wel eens tentoonstellingen met macabere skeletten en poppen in de meest knotsgekke houdingen. Om bv. met macht en geld te spotten krijgt een skelet een monocle, epauletten, een vest, een hoed en medailles. Het liefst ziet de Mexicaan de dood als iemand die geen kleren draagt: iemand die aan de arm van een ander skelet van kroeg tot kroeg trekt en drinkt. 

Raar maar waar.
Nu, van skeletten hebben ik geen schrik, de dood jaagt me geen angst aan. Dood zijn kan een feest zijn. Inderdaad. Voor mij en voor anderen…

 

IK KAN NIET MEER...

Mijn jongste zus is dood. Dat doet veel pijn. 
Maar het is ‘beter’ voor haar, voor haar zo lieve man en kinderen, voor ons en voor iedereen die van haar houdt.
Ze was al jaren ziek, heel erg ziek…
Ze had al jaren pijn, zoveel pijn…
Ze vocht al jaren, keihard...
Ze was gewoon op.

‘Ik kan niet meer…’
Hoe dikwijls heb ik haar die woorden horen zeggen, de laatste weken?
Ik ben de tel kwijt, maar ze blijven nazinderen in mijn oren, in mijn hoofd, in mijn hart.
Die woorden deden elke keer pijn, zoveel pijn.
Je zus zo zien en horen lijden… Neen. Dat wil je niet.
Geen mens kan dit dragen en verdragen.
Geen mens vindt dit normaal.



Je hart was groot, maar je rugzak werd te zwaar.
Je ogen werden zo moe, je handen blauw doorschijnend.
Je spieren konden niets meer, je hart klopte te snel.
Je gedachten waren te zwaar en je gevoelens te overweldigend.
Je computer bleef dicht.

Je gevecht is voorbij. Je oorlog is afgelopen.
Die wrede oorlog in je hart, in je hoofd en in je lijf...
‘Rust nu maar uit, je strijd is gestreden, je hebt het ontzettend moedig gedaan. Niemand kan ooit begrijpen wat je hebt geleden, niemand kan ooit voelen wat je hebt doorstaan’, las ik in een doodsbericht.
Dàt is net wat ik aan jou, Kleintje, wilde zeggen…
En ook dat ik soms boos was op jou, soms heel verdrietig over jou, dat ik soms te weinig en te veel van je hield... maar nu vooral, dat ik je mis.

Ann, je oudste zus

Sommig verdriet is te groot voor tranen

Nico Frijda

De verrijzenis...

Herinnert u zich dat ik schreef over de zelfmoordpoging van mijn Amaryllis op 23 december?
Over haar die zich, na exuberant bloeien, op een zekere nacht te pletter stortte en er daarna in slaagde, met het hoofd fier omhoog, een nieuw elan te vinden in haar leven?
Verontrustend en pijnlijk vond ik het eerst, daarna moedig en bewonderenswaardig. 



Dat ongelooflijke verhaal heeft deze week, meer dan drie maanden later, een indrukwekkend en hartverwarmend vervolg gekregen: ze kreeg een nieuw leven! Haar wacht een mooie toekomst.






De natuur is, in bepaalde gevallen, o zo sterk.
Niet altijd. Zo is deze week weer eens bewezen...

DE VAL

Ze groeide en bloeide dat het een lust was.
En dan op een nacht sprong ze uit de pot, echt waar, de dieperik in. 
's Nachts, alleen, in het donker, in de koude. 
Blindelings dus.
Het was een schok haar 's morgens te zien liggen op de grond: hulpeloos, in ademnood. 
Ze koos voor eenzaam einde.
Hoe hard moet dat niet geweest zijn.
En ze deed dat bewust, zonder aarzelen, dat zie je aan haar houding.
We voelden ons schuldig. We wisten het niet. Of zagen we niet hoe erg ze eraan toe was?
Koos ze voor een wreed einde?

Neen, uiteindelijk toch niet. We konden ze recht helpen, verzorgen, koesteren. 

En zie, ze haalt het Kerstfeest al is ze gehavend. 
2015 zal haar niet lukken. 
Het is een troost dat ze kan afscheid nemen van dit leven, rustig en omringd door wie haar liefhebben.
Zo kan het dus ook.

Een kaars voor een kind

Vandaag brand ik een kaars voor een 

overleden kind...

voor het dochtertje van K

voor het zoontje van G

voor het zoontje van A

voor de dochter van A

voor de dochter van E

voor de zoon van M

voor de dochter van C

... en voor iedereen die een kind - waar en wanneer ook ter wereld - door oorlog, mishandeling, verkrachting, moord, ongeval, ziekte, honger of verdriet verloren heeft.

Elke dag sterven kinderen…

Elke dag ontbreken woorden om hun ouders en familieleden te troosten

En elke dag mankeren woorden en daden om hun dood te voorkomen…

Info: www.wclvlaanderen.be