BOMEN PRATEN STIEKEM MET ELKAAR

Steden moeten in bomen investeren. Dat kan ik enkel toejuichen. Dat advies komt volgens groenexpert Paul Geerts van oud-president François Mitterrand. 
Plant dus bomen. Hoe meer hoe liever. Het resultaat zal verbluffend zijn... omdat bomen praten met elkaar!

Als je een boom plant, dan liefst eentje die minstens 100 jaar wordt, raden Paul Geerts en landschapsarchitect Louis De Jaeger aan. En plaats ze dicht bij elkaar, in minibosjes, o.m. op braakliggende lapjes en verwilderde rotondes. Dan krijg je miniwoudjes, tiny forests. De gevolgen - zullen verbluffend zijn, want bomen kunnen praten! Ondergronds spreken ze heimelijk met elkaar. Wist je dat? Ik niet, maar ik vermoedde het wel en ik zag het bewijs ervan in de expo ‘Ondergronds’ in het Gentse STAM.

SPREKEN
Ja. Bomen praten stiekem met elkaar. Die wijsheid-wetenschap komt van de BBC (duidelijke video) en van onderzoekster Suzanne Simard (Ted-talk). Bomen lijken individuen, los van elkaar, maar dat zijn ze niet. Ze zijn verbonden, ze zijn zelfs altruïstisch. Bomen staan in contact met elkaar via wortels en schimmeldraden van zwammen. Zo spreken ze met elkaar, maar ze doen nog veel meer van en vrijblijvend gesprek voeren met hun soortgenoten: ze voeden elkaar, versterken of verzwakken elkaar, ze stelen of geven, ze werken elkaar tegen of spannen samen en soms vechten ze een oorlog uit. Hun ondergronds netwerk en communicatie zit echt ingenieus in elkaar. Het lijkt op een WWW, een Wood Wide Web.

LIEFDE
Ik bewonder bomen, in elk seizoen, op elke plaats. Ik praat ook graag met hen, luidop of in gedachte, al krijg ik geen commentaar, uitleg of antwoord. Ik houd van hen. Echt waar. Soms moet ik er gewoon eentje aaien, vastpakken of knuffelen. Dat doe ik in de hoop dat zo’n boom dat een langer, beter, gezonder en gelukkiger leven kan leiden. Of is dat een illusie, een droom, een wens, een sprookje? Het kan me echt niet schelen, ik wil gewoon bomen, meer boven. Want het zijn, wat Lois De Jaeger schrijft: de goedkoopste en beste fabrieken om CO2 op te nemen, zuurstof te produceren, fijn stof te filteren, droogtes en overstromingen tegen te gaan en zelfs voedsel te produceren. Het zijn wezens die gratis voor ons werken. 
Hartelijk bedankt bomen!

OORLOG

Dat bomen tegen een stootje kunnen - en nog veel meer - zag ik duidelijk op de website van In Flanders Field Museum. Stond er dan na WOI geen boom meer recht? Neen, echt niet al was het bomenverlies enorm. In en rond Ieper staan werkelijk bomen die zowel de Eerste als de Tweede oorlog overleefden, zelfs nadat er enkel een stuk stam overbleef. In het museum ligt wel stamschijf van een boom uit Elverdinge uit 1760 die de Grote Oorlog niet overleefde. De zwarte vlekken herinneren aan de bominslagen. Ja, bomen zouden straffe verhalen kunnen vertellen. Daarom werden trouwens in 2014 herdenkingsbomen geplant op de frontlinie, met blauw kader voor die van de geallieerden en met rood voor die van de Duitsers.
Bomen, waar ze ook staan of komen, ik kan ze echt niet meer missen.

Bronnen:

- How trees secretly talk to each other. BBC News, 29 juni 2018

- How trees talk to each other. TED-talk. Suzanne Simard, 30 augustus 2016

- In Flanders Field 

IK HEB IETS MET VAN EYCK

Voor de derde keer ‘viel’ ik voor Van Eyck. De eerste keer was dat ongeveer 45 jaar geleden, door mijn vader. De tweede keer gebeurde dat door een Leuvense antiquair, 8 jaar geleden. De derde keer gisteren: toen ik ging kijken naar de expo ‘Van Eyck. Een optische revolutie', in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Gent.

1975 EEN EERSTE KEER

Rond 1975 was het de droom én de wens van mijn vader, architect-volkskundige-kunstminnaar, het talent van Jan Van Eyck te tonen. En dat deed hij met een team, in het onbekende en onooglijke dorp As, waar wij toen woonden. Ik herinner het me alsof het gisteren was: die Van Eyck tentoonstelling in het gerestaureerde Sint-Aldegondiskerkje. Het waren, natuurlijk, geen originelen maar prachtige, verbluffend getrouwe reproducties achter glas. Ze waren het werk van de Gentse priester Alfons Dierick en zijn nu in het bezit van U Gent en op aanvraag te zien. 

Mijn vader stopte me een vergrootglas in de hand zodat ik de kleinste details kon ontdekken: het haar van de engelen, de plooien in Maria’s gewaad, de haast tastbare stoffen, de lichtweerkaatsing in edelstenen, de subtiele gelaatskleuren, de levendige figuren en landschappen. 

Echt overdonderd en gefascineerd was ik erdoor. Wat een vakmanschap voor een Vlaming uit de 15^de eeuw. Ik was vooral fan van het dubbelportret van de Italiaanse koopman Arnolfini en zijn vrouw: hun handen en haar, haar groene jurk, de spiegel en dat hondje! Onvergetelijk, al zag ik het 40-45 jaar geleden! Hoe dat komt? De combinatie van artistieke schoonheid en vakmanschap met hemelse muziek maakte een onvergetelijke indruk: mijn vader zorgde dat je Van Eyck kon bewonderen in gezelschap van de hemelse klanken van J.S. Bach.

In 2000, na de dood van Dierick, schreef hij naar diens zus: ‘We waren hechte vrienden door en rond Van Eyck’. Hij vond dat Dierick niet de waardering en erkenning kreeg die hij verdiende. Mijn vader bewonderde zijn opzoekingen, zijn kennis, zijn kunde en zijn fotografie over deze Vlaamse schilder. ‘Hij leefde voor Van Eyck’ schreef hij, en zijn liefde voor Van Eyck deelden ze. ‘Hij verrijkte mijn leven’. Het mijne dus ook. In zijn dagelijks gebed dankte hij Alfons Dierick omdat die man hem de liefde voor Van Eyck bijbracht. Ik bid niet, maar dank mijn vader voor hetzelfde gevoel.

2012 EEN TWEEDE KEER

In 2012, viel ik voor de tweede keer voor deze Vlaamse kunstschilder, net voor de start van de restauratie van zijn meesterwerk ‘Aanbidding van het Lam Gods’. Door de Leuvense antiquair Cor Engelen en Van Eyck kenner, ontdekte ik vreemde details die, zo meende Cor na grondig onderzoek, niet bij Van Eyck of diens tijd pasten. Ik ga met hem dat altaarstuk herontdekken en onderzoeken wat de grondige restauratie aan het licht bracht... 

2020 EEN DERDE KEER

Gisteren mocht ik de overzichtstentoonstelling bezoeken in het Gentse Museum voor Schone Kunsten. Opnieuw ‘viel’ ik voor Jan. Het aantal getoonde werken van hem is niet groot, een 20. De rode draad zijn de 8 prachtige gerestaureerde buitenpanelen van het Lam Gods (het altaarstuk hangt terug in de Gentse kathedraal). Die zijn aangevuld met werk uit Wenen, Berlijn, New York, LA, Washington, VK, en Madrid, ook met (latere) kopieën (o.m. Coxcie), met werk van Italiaanse en Vlaamse tijdgenoten (o.m. Fra Angelico, Veneziano, Quinten Matsijs). Niemand van die tijd, blijkt zijn kunde te evenaren. Er zijn ook miniaturen, polychrome beelden, fijne sculpturen (o.m. meester van Rimini).

Wat een feest voor de ogen, die collectie! Met audiogids én vooral als je gids een gepassioneerde verteller is. Ik luisterde en keek er met vier. Wat een luxe. Ik hing aan hun lippen om niets te missen over dat grote talent: over zijn kleuren, waarheidsgetrouwheid, dieptezicht en achtergrondtaferelen, over zijn natuurgetrouwe weergave van bv. rotsen, lelies en vogels en hun symboliek, zijn geperfectioneerde olieverftechniek, over lichtinval en schaduwen en nooit eerder geziene details, over vergeelde vernislagen, loszittende verfdeeltjes, retouches en zijn handtekeningen.

Ja, ik was voor de derde keer ‘verkocht’. Vooral door zijn heldere en frisse kleuren, zijn levensechte portretten, zijn verbluffende weergave van albasten beelden die uit hun lijsten schijnen te stappen. Het restauratiebudget en - tijd zijn ruimschoots overschreden, maar het is het waard. Ik had het liefst met mijn neus op de schilderijen gezeten: dat mocht en kon niet. 

‘Als je met de neus op zijn werken staat, zie je pas echt hoe fantastisch gedetailleerd Van Eyck kon schilderen’ hoorde ik eerder Johan Desmet van het MSK verklaren. Maar de op oppassers deden hun job. Jammer. Mijn favorieten? De man met de blauwe kaproen, de heilige Franciscus bij een rots die zelfs geologen boeit, de delicate Heilige Barbara, engelen… Jammer dat bv. naast de prachtige panelen van het echtpaar Vydt-Borluut - die roze jurk van haar! - geen kopie hing van hoe het vroeger was. Voor en na samen, dat zegt meer.

‘Nadat je die hebt gezien kijk je met andere ogen naar de dingen’, zei Desmet. Misschien is dat wat ik al in 1975 van deze meester leerde en wat ik in mijn schrijfwerk probeer: laten zien wat hij me liet zien: details die het leven maken en vullen…

Informatie?

- Sint-Baafskathedraal

- KMSK: Van Eyck, een optische revolutie (tot 30/4)

- Sint-Niklaaskerk: tot 1/11: ‘Lights on Van Eyck’, een multimediaal licht- en klankspektakel van 30 minuten

- Kijk ook op: http://closertovaneyck.kikirpa.be.

Tips?

- Kies een dag en uur dat het niet te druk is. De meeste kunstwerken zijn niet zo groot

- Lees vooraf iets over Van Eyck of volg vooral een lezing.

- Neem een foto mee van vroeger mee om voor en na te vergelijken.

- Fotograferen is verboden

- Neem een audiogids of - nog beter - een echte gids!

Het is de grootste Van Eyck-expo ooit. 

Ga die dus zien en word een fan, net als ik. 

Een ticket is wel duur: 25/28/22 euro. 

Voor ‘Rubens en Van Dyck’ in Boedapest betaalde ik de helft...

HOE KRIJG IK JOU AAN HET LEZEN?

Maken we er samen een leesjaar van? Jij leest en ik ook, maar hoe krijgen we anderen, wie ook en waar ook, meer aan het lezen? Hoe kunnen we van 2020 en echt leesjaar maken? Tijd vrijmaken om te lezen, is de eerste en belangrijkste stap. Maak boeken ook zichtbaar, bereikbaar en bespreekbaar. Lees, voor- en samenleven: het kan zo prettig en inspirerend zijn. En spreek over boeken!

                                                    MAAK BOEKEN ZICHTBAAR

Tips voor ouders?

- Maak boeken zichtbaar: verstop ze niet in kasten. Leg ze op een bereikbare en grijpgrage plek.

- Breng kinderen ‘in contact’ met alles wat leesbaar is: kranten, boeken, strips en alles wat leesbaar is. Laat ze die vastpakken, voelen, ruiken en ermee spelen, knutselen, experimenteren en oefenen.

- Onderschat het belang van voorlezen niet, voor woordenschat en leerprestaties. Het geeft je de kans om gesprekken te voeren en soms netelige onderwerpen aan te pakken.

- Geef het voorbeeld: zien lezen, doet lezen. Als jij leest, zullen je kinderen gemakkelijker een boek nemen en lezen.

- Maak van een bezoek aan bibliotheek- of boekhandel een uitstap, al dan niet met een drankje of ijsje achteraf.

- Zwerf eens samen met zoon of dochter tussen de boekenrekken, in bib of boekhandel op zoek naar… iets!

- Geef dochter of zoon de tijd om een boek te kiezen: covers te bekijken, samenvattingen te lezen, boeken te voelen en erdoor te bladeren.

- Vraag raad aan bibliothecaris of winkelier als je niet weet welke boeken bij welke leeftijd passen.

- Geef eens een boek of een abonnement op een krant of tijdschrift cadeau. 

                                           GEEF HET VOORBEELD

 Tips voor volwassenen?

- In de winter: zoek een zetel (of een bed); in de zomer: een luie stoel, een grasperk of een bank in een park of bos.

- Trek makkelijke kledij aan (en warme sokken, indien nodig)

- Kies of leen een boek waarvan de cover en korte inhoud jou aanspreken

- Neem een kop warme chocolade, kruidenthee, glaasje fruitsap of een wijntje, een koekje, een beetje chips of een handje nootjes.
- Begin te lezen!
- Spreek over boeken die je niet/wel leuk/boeiend/spannend vindt, met familie, vrienden en collega's.

LEES, LEES, LEES

Tips voor scholen? 

- Zorg voor een boekenkast in elke klas met een heel gevarieerd en aantrekkelijk aanbod, zoals kranten, strips, meertalige boeken, prentenboeken, poëzie- en verhalenbundels, informatieve boeken en tijdschriften.

- Lees wanneer leerlingen (moeten of kunnen) lezen. Dat werkt aanstekelijk.

- Kies voor een vast leesmoment: na het vieruurtje, voor het slapengaan, na het buiten spelen.

- Ga met hen op stap en toon wat kan, in een bibliotheek en een boekhandel en werk ermee samen.

- Laat kinderen zelf een boek kiezen en geef dan uitleg.

- Laat hen over hun (lievelings)boek vertellen, schrijven én spreken. Laat hen uitleggen waarom zij net dit of dat boek geweldig vinden: een ideale oefening in het structureren van gedachten en uiten van gevoelens.

- Laat hen zelf een boek schrijven, samenstellen, knutselen, schilderen, verbeelden en uitbeelden, enz.

- Nodig een auteur uit en laat je leerlingen vragen voorbereiden en stellen.

- Stimuleer en help leerkrachten die niet (graag) lezen.

- Moedig kinderen, hun ouders en grootouders aan om ook buiten de schoolmuren te lezen.

SPREEK OVER BOEKEN

Tips voor verenigingen en organisatie?

- Organiseer elk jaar minstens een evenement rond boeken-lezen-auteurs

- Laat leden zelf iets vertellen over een boek, een voordracht, een boeken quiz of een boekzoektocht organiseren.

- Laat je inspireren door www.auteurslezingen.be waarop commentaren staan van zowel auteurs als organisaties. Kies een auteur en vraag een subsidie aan.

- Maak van een bezoek aan een bibliotheek, een boekenbeurs of een boekhandel een uitstap

Bron: https://iedereenleest.be/over-lezen/de-praktijk/elke-dag-leesplezier-de-klas

WAAROM LEZEN GOED IS VOOR MIJ... EN OOK VOOR JOU!

Lees je enkele boeken per jaar? Kreeg je een boek van de Sint? Leg je er eentje onder de kerstboom? Geef je af en toe een boek als verjaardagscadeau? Liggen er overal boeken in huis? Is je antwoord 5 x ja? Bravo. Dan weet jij, net als ik, heel goed wat een boek met je doet! 

Boeken lezen. Ik word er socialer én slimmer van. Jawel. Dat zeg ik niet, dat zeggen specialisten. Maar ik vind het ook gewoon leuk, nuttig, leerrijk, ontspannend en veel meer.

Weet jij wat de gevolgen zijn van lezen, en zelfs van voorlezen?

- Een grotere woordenschat: je leert meer en andere woorden kennen en gebruiken.

- Een verhoogde concentratie, een actiever brein en minder dementie.

- Altijd interessante gespreksstof in familie- en vriendenkring.

- Meer verbeelding door het ontdekken van mensen, landen en landschappen.

- Meer inspiratie om dingen te ondernemen: te doen, te reizen, te knutselen, enz.

- Meer emoties ervaren en leren begrijpen: je kunt naar hartenlust en onbegrensd treuren, lachen en beven met de personages en situaties!

- Meer kennis over mensen, wereld, natuur en 1001 andere zaken.

- Meer avonturen, zonder ze zelf te beleven…

- Minder saaie of vliegende wachttijden op bus of trein, in wachtzaal of ziekenhuis.

De effecten op je gezond zijn ook niet te onderschatten...

- Minder stress, want 6 minuten lezen per dag vermindert stress met 68 procent;

- Meer ontspanning, want je vergeet even alles rondom je.

- Minder slapeloze nachten, want als je leest in bed vallen je ogen toe en stopt het piekeren over zaken die je ’s nachts niet kunt oplossen;

- Meer empathie: door je meer in te leven in gedachten, gevoelens en daden van alle mogelijke en onmogelijke personages;

Naar het schijnt…

- is wie leest ook minder eenzaam en meer minzaam.

- is Iemand die leest spreekt anderen gemakkelijker aan

- is een leer/es meer betrokken bij eigen vrienden en gemeenschap

- en doet wie leest meer vrijwilligerswerk.

En voor wie kinderen of kleinkinderen heeft…

Kinderen die opgroeien in een huis met meer dan 500 boeken volgen gemiddeld drie jaar langer onderwijs en werken vaker een universitaire opleiding af dan zij die opgroeien in een boekarme omgeving.

Overtuigd of (nog) niet? 

Geeft niet. Ik wel, al mijn hele leven. Voor mij is lezen echt een hobby, tijdverdrijf, slaapmiddel, bindmiddel, passie, troost, ontspanning, gezelschap, ontsnapping, therapie, antistressmiddel… en ook gewoon prettig en gezellig.

Goedkoop is het eigenlijk ook. Uren leespret voor ongeveer 20 euro. Een cadeau als je weet dat een auteur soms maanden soms jaren heeft op gezwoegd. Lees je niet graag? Laat je voorlezen of inspireren door iemand die graag leest of door iemand die in een boekhandel of in een bibliotheek werkt. Die weet heel goed wat een boek met je doet!

Bronnen: IEDEREEN LEEST
                GEEF MEER MET EEN BOEK
             

Meer weten over mijn boeken?

Boeken van Ann

HET IS OM TE HUILEN...

Het is om te huilen, vind ik, dat de leesvaardigheid van onze Vlaamse vijftienjarigen heel fel achteruit is gegaan en dat - nog erger - jongeren niet graag lezen! Onvoorstelbaar, vanuit mijn oogpunt: ik ben - bij wijze van spreken - met een boek geboren en zal met een boek sterven. 

Mijn ouders schreven en lazen allebei graag. Lezen, eerst, en daarna schrijven heb ik met de fles/paplepel/soeplepel meegekregen. Geen thema kwam meer ter sprake dan lezen. Misschien ook met de onderliggende gedachte om ons - bende van 8 - beheersbaar, rustig en stil te houden?

Maar toch. Een leven zonder boeken zou ik me echt niet kunnen voorstellen, al ben ik een lezer met vlagen. Een schermlezer, een krantenlezer, een boekenlezer. Nu eens meer van het ene, dan eens meer van het andere. Ik zal ook, waar ik ben, alles wat op mijn weg komt, doorbladeren: de Metro in de trein is, een Libelle bij de kapper, een Trends in de wachtzaal van de tandarts. Dat is wellicht een erfenis uit mijn journalistiek verleden: ik wil weten, bijblijven. 

Dat soort lezen is aangenaam, soms leerrijk; toch gaat niets boven het lezen van een boek. Een boek kan ontroeren, doen lachen of huilen, boos maken, opwinden, doen verlangen, angstig maken en zoveel meer. 

Maar ik dwaal af. Het zijn de spijtige vaststellingen die me zorgen baren. 

LEESVAARDIGHEID

Nu eerst: de leesvaardigheid. Wat is dat? ‘Het begrijpen, gebruiken en evalueren van teksten, het reflecteren over teksten en het zich ermee inlaten om een doel te bereiken, om kennis en mogelijkheden te ontwikkelen en om deel te nemen aan de maatschappij’, staat in het PISA-rapport over de leesvaardigheid van 600.000 jongeren in 79 landen.

Wat zeggen de onderzoekers over de leesvaardigheid van onze Vlaamse jongeren?

- 1 op 5 van de Vlaamse vijftienjarigen haalt het referentieniveau voor leesvaardigheid niet. De trend van dalende leesprestaties valt in alle Vlaamse onderwijsvormen – ASO, BSO en TSO – waar te nemen.

- De gemiddelde leesprestatie in Vlaanderen ligt echter wel nog hoger dan het OESO-gemiddelde. De Frans- en Duitstalige Gemeenschap en buurlanden Nederland, Frankrijk en Luxemburg noteren een (nog) slechter resultaat. Estland, Finland, Ierland en Polen doen het beter; Zweden, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Duitsland en Slovenië zitten op ons niveau.

-  De helft van die jongeren ziet lezen als een tijdverlies, slechts 17 procent beschouwt lezen als een van hun favoriete hobby’s. Die negatieve houding tegenover lezen is in alle deelnemende landen het hoogst in Vlaanderen. Zowel in Vlaanderen als internationaal staan jongens negatiever tegenover lezen dan meisjes.

- Vlaamse scores dalen in alle domeinen. Hoewel Vlaamse leerlingen internationaal en Europees nog altijd goede resultaten halen voor lezen, wiskunde en wetenschappen, is er een duidelijke dalende trend in de gemiddelde score.

- Steeds meer leerlingen halen het basisniveau niet. Het aandeel leerlingen dat voor lezen, wetenschappen en/of wiskunde het basisniveau niet haalt, stijgt.

Dat is toch om te huilen...

Lees ook mijn twee volgende bijdragen: 'Waarom lezen goed is' en 'Tips om oud en jong aan het lezen te krijgen'.

Bronnen: https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/programme-for-international-student-assessment-pisa en https://iedereenleest.be/over-lezen/nieuws/onderzoek/vlaamse-vijftienjarigen-scoren-laag-op-leesvaardigheid-en-leesplezier