Het was een gat in mijn cultuur: voor
2017 wist ik niet dat deze ondergrondse kazerne de verblijf- en gevechtsplaats was van
1200 soldaten. Ik wist ook niet dat dit bouwwerk door zijn bouw, structuur en
ligging, tijdens WOII, volgens experten een uniek fort in Europa was. Oninneembaar,
onoverwinnelijk, heette het. Dat de dappere soldaten in amper vijftien minuten
door geen 60 andere soldaten werden verslagen - vanuit de lucht en vanuit
België en niet zoals verwacht uit Duitsland, op de grond - is pijnlijk… De aanval
van de Duitsers op 10 en 11 mei 1940 was spectaculair: met zweefvliegtuigen én
nieuwe, krachtige explosieven. Het fort dat de Duitsers minstens een maand
moest tegenhouden, was op een mum van tijd in handen van de vijand. Die voerde soldaten
als krijgsgevangen naar Duitsland.
Er staat zo’n aanvalswapen, een zweefvliegtuig.
In zo’n tuig 8 man plaatsnemen. Het gevaar kwam dus niet uit het oosten, maar
uit het westen… door een perfecte Duitse planning. Gids Patrick weet er alles
over. Hij brengt de bouw, het leven ondergronds en de strijd uitermate levendig
tot leven: op bepaalde momenten griezel, bewonder, zucht, knarsetand en huil je
mee met wat die jonge mannen in oorlogstijd daar allemaal ondergronds moesten
verduren. Nooit meer oorlog a.u.b..
De ondergrondse kazerne ligt verspreid over
een oppervlakte van 75 ha (150 voetbalvelden). Er liggen 17 bunkers van
uiteenlopende types. Al maakt deze constructie deel uit van een oorlogsmachine,
toch voelde ik enige fierheid op wat tussen 1932 en 1935 door mensenhanden, met
machines, zo ingenieus werd gebouwd: een stad onder de grond. Aan alles is gedacht:
meer dan 1000 soldaten konden er eten, slapen, douchen, plassen en kakken. Dat
gaf een zeer kwalijke geur, maar er was een zeer efficiënt systeem van luchtzuivering. Omdat munitie
niet vochtig mag worden (of ze werkt niet) installeerde de bouwers ook een
verwarmingssysteem: iets dat in vele huizen toen niet aanwezig was. Er waren
ook douches: die ontbraken in huizen van gewone burgers.
NEPSOLDATEN
Voor je de twee ondergrondse verdiepingen
met 5 km aan gangen bezoekt, is er een miniwassenbeeldmuseum: slaapzaal,
commandopost en eetzaal met nepsoldaten. Ze staan, liggen in bedden. Er is
zelfs een die biecht. Meer dan 75 mannequins en speciale
geluidseffecten reconstrueren het dagelijks leven. Gelukkig moet een bezoeker de
angst voor de dood van de soldaten, de vreselijke pijn van het verschroeiende
vuur, hun heimwee naar ouders, vrouw en kinderen niet voelen…
GANGEN
Wie last heeft van claustrofobie, moet daar niet in. Ik heb er ook last van, maar de gangen zijn lang en luchtig en verlicht zodat ik niet panikeerde. Enkel bij de trappenhal naar de kazematten, moest ik afhaken. Gelukkig met als excuus een zwangere dochter die geen 100 trappen stijgen kon. Zwangere en niet zwangere dochter deden moeite om me af te leiden. Samen bibberden we op een bankje in onze onaangepaste kledij. Ik moet bekennen dat ik meer dan blij was aan het einde van onze ondergrondse tocht maar ik had die echt niet willen missen. Het is een boeiende site. Je kan er drie of vier uur ronddwalen, bovengronds en ondergronds. Maar vergeten wat een oorlog kan zijn, doe je nooit meer…
Ook gaan kijken? vzw Fort Eben-Emael, Rue du Fort 40, 4690 Eben-Emael, Fort Eben-Emael
