In de Tuin van Kina staat een boom voor tutters, in Gent zeggen ze tuutjes. Fopspeentjes in alle kleuren en maten die kindjes met pijn in het hart, zelfs met een traan de laatste jaren hebben weggeschonken aan de Sint. Ook deze week zal de oogst weer groot zijn en niet alleen in Gent!
Een tut, tutter, tutje, fopspeen - zo blijkt uit mijn moederlijke en grootmoederlijke observatie-ervaring - is een trooster-redding-hulp-steun in moeilijke tijden, zoals daar zijn: te moe zijn, niet in slaap geraken, honger of dorst hebben, een eenzaam momentje of een klein-groot verdriet hebben, een pijntje moeten verbijten,...
Ooit komt de tijd dat dat ding definitief uit dat mondje moet. Daar is de periode rond 6 december een ideaal tijdstip voor. Honderden, neen tienduizenden kindjes hebben hun tutje al ooit ergens aan een of andere Sint gegeven. Neen, de goede in rood geklede man met baard steekt die daarna niet in zijn mond. Neen, die gooit die ook niet in de vuilnisbak. En neen die geeft die (gebruikte) ook niet aan de arme kindjes in Afrika. Hij, of zijn helper Pieter (met roet of kleur) hangt die... in een boom. Dat is toch wat in Gent gebeurt. In de Tuin van Kina staat een volgeladen boom. Hij wordt stevig ondersteund want een massa tutjes, dat weegt.
TUIN MET TUTTERRITUEEL
Het is een heerlijke tuin voor mij: elke plant en elke boom heeft een naamplaatje! Dus na 10 bezoeken ken ik er wel een paar (o mijn geheugen!). De enorme, centraal gelegen Canadese populier is mijn favoriet. Van het jaarlijks tutjes-weggeef-ritueel blijf ik wijselijk weg. De bedrukte, bedroefde of betraande snoetjes wil ik niet zien. Dan wellen bij mij ook tranen op. En trouwens: die zullen snel opklaren door een drankje en een geschenkje. Ik denk niet dat de toekomstige tutterloze nachten veel commotie zullen teweegbrengen. Dat was alleszins mijn ervaring, veel te lang lang geleden.
WEG MET DIE TUTTERS
Mijn dochters doneerden, met twee jaar verschil, de ene thuis, de andere in de crèche hun exemplaar moedig aan de Sint (toen nog begeleid door een zwarte maar vriendelijke meneer). Net voor het slapen gaan werd door de ene al meer dan de andere aangedrongen op een tut, de oude of ene nieuwe. Maar mama bleef kordaat-onverbiddelijk: de tut was weg, mee met de Sint naar andere kindjes die deze echt nodig hadden. Dat hielp: mijn dochters zijn sociale wezens (de ene al meer dan de andere) met een stel hersenen die goed werken.
En mama blij: na 2,5 jaar vooral nachtelijk gesabbel, gezuig en gelurk hoopte ze dat haar dochters in moeilijke tijden de nodige troost-steun-redding kunnen vinden bij haar of bij hun vader, toen, later en nog altijd...
ps. Ik was 6 toen ik die Sint knutselde. Toen had ik 's nachts geen tutter maar ik zuigde stiekem op mijn duim.
‘Een perfecte dag’, zou de titel van mijn volgend boek kunnen zijn. Die
omschrijving paste helemaal op onze vaardag op de Leie, tussen Gent
en Astene: blauwe lucht, witte wolkjes, stralende zon, aangenaam gezelschap,
een hapje met een drankje, een terraslunch, een kunstwandeling met ijsje, een biertje
op een terras en tussendoor gezapig rustig varen door sluizen, onder bruggen,
tussen veelkleurig groen in kronkelend en kabbelend water, met eendjes en
reigers als compagnons.
DUIKER
Een dag om nooit meer te vergeten, al startte die in Portus Ganda met een hachelijk avontuur. De gsm van mijn man - met bankkaarten, identiteitskaart, rijbewijs en
50 euro - vloog, net voor het vertrek, door een goedbedoelde zwaaibeweging van mijn schoonbroer, met een natte plastiek ruit, het water in! Na een kwartier - informatie over een mogelijke ‘redding’ door de brandweer (te duur) en overleg met
ons kwartet, wie en hoe in het water zou duiken - werd mijn schoonbroer, een stripper. Hij, die ons ruim in lengte klopt, dook moedig in zijn elegante streepjesshort. Hij verdween onder het troebele wateroppervlak en, o wonder, rees na amper tien seconden als
een feniks uit het water: met de gezonken gsm in de hand! Applaus en
bewondering waren tot ver buiten Gent te horen. Koffie en koek warmden de
duiker op, na zijn zeer gewaardeerde heldendaad. Langzaam verliet de lichte posttraumatische stress zijn lijf, en de mijne. En de gsm? Die werkte
krakkemikkig, maar nog, tot op heden (maar voor hoelang?).
SLUIS EN BRUG
Wat daarna volgde, was een ontspannende dag met wisselende luchten,
welgekomen briesjes, een sluis hier en een brug daar, heerlijke weide-, oever-,
gras- en boomzichten en chique villa’s zonder bewoners met geruisloze, kruipende grasrobots (zitten die in Knokke of Cannes?).
Voor kleine/ grote dorst en honger
waren er, in deze volgorde: een glas of twee champagne met hapjes, een vislunch
in Afsnee en een romig lekijsje na een kerkhof- en kunstwandeling in
Sint-Martens-Latem. Het slot? Een biertje op het terras van café ’t Oud
Sashuis, Hellestraat 20, aan Astene-brug. Maak een wandeling in de buurt, ga er
heen, drink een Schobiak (huisbier) en bestel een bruine boterham met paté. Het is een aanrader. Het pittige commentaar, de
bulderende stem en de vriendelijkheid van bruggenwachter Wim krijg je gratis. Hij
zegt kordaat en luid wat wel en niet mag, op je boot, aan de slagbomen of op
zijn terras. Gehoorzamen moet je.
DRAAIEN
Wim, zwarte baard, deugnietogen, in salopette
en nonchalant, bedient aan het Sas van Astene de enige nog werkende
handgedraaide brug in Vlaanderen en het café. Een sterrenplek voor fotografen
en artiesten. Ik volg en film zijn ‘brugwerk’. Het open- en dichtdraaien is haast
een automatisme, een ritueel: tussen mei en oktober - in een niet-coronajaar - doet Wim het ongeveer 1800 maal, gratis en met de glimlach. Op andere dagen op
aanvraag.
Hij vecht ook voor het behoud van deze historische plek, voor dit
authentiek draaibruggetje en voor historische schepen. Hij heeft er zelf ook. ’t
Oud Sashuis is de bakermat van de vzw Historische Schepen. Het herbergt een stoffig-rommelig maar leerrijk minimuseum van voorwerpen en foto’s over de
Leievaart. Vorig jaar zat Boris, een lawaaierige papegaai, aan de deur. Die hield alleen zijn mond als je hem verplaatste en wat melk. Boris is niet meer. Hij gaf in coronatijd de geest, na een longontsteking.
IDYLLISCH
Als de avond valt, verdwijnen
onze twee bootgasten. We maken nog een 5 km-wandeling in de buurt. De volgende
morgen worden we laat wakker. We sliepen zonder geluid van mensen, muziek, auto’s,
enkel met dat van vogels. Een droomplek. Nooit eerder zo’n vriendelijke sluis-
of brugwachter ontmoet: niet in België, niet in Nederland, niet in Duitsland,
niet in Engeland, niet in Tsjechië en niet in Frankrijk. Nooit eerder - en toch
al wel een keer of tien gevaren in binnen- en buitenland - op zo’n idyllische plek,
gratis, kunnen slapen, in ruil voor en koffie of een pint. En Wim leverde, op
verzoek, verse croissants en broodjes. Het leven kan soms mooi zijn…
Zoek je een fietshalte onderweg of wil je logeren op een
boot van Wim of met hem naar Parijs varen (mensen zonder streken mogen mee, na
zijn goedkeuring). Mail naar info@astene-sas.be en kijk op www.astene-sas.be.
Haast en spoed is zelden goed, maar in dit geval wel. Haast je, rep je naar Gent! Misschien is het al te laat? Vandaar dit geschenk: het tijdelijke werk van enkele muurkunstenaars. Want ja, ze verdwijnen snel, deze pareltjes. In mijn stad kan je trouwens een grote graffiti-route volgen, met de fiets of te voet.Voor een plannetje: http://sorrynotsorry.gent/
Heb je niet veel tijd, dan zeker één straat 'doen': de Werregarenstraat, beter gekend als Graffitistraatje. Het is een zijstraat van de Hoogpoort (afstappen tram 1 halte Gravensteen). Dit smalle straatje is een gedoogzone: dus iedereen, gewapend met zijn of haar spuitbus kan er terecht. Het is er altijd anders. Soms tref je een onherkenbaar kleurrijk geklieder en gekladder van God weet wie aan. Soms staar je je blind op prachtige creaties van straatkunstenaars die, wat mij betreft, een plaats in één van onze beste musea verdienen. Je kan dus pech of geluk hebben. Vertrekken en ontdekken, dat is het enige dat ik je kan aanraden. Net als ik vorige week deed toen ik de bovenstaande pareltjes ontdekte tijdens een avondwandeling met Camiel, een al even boeiend en zeer jong manspersoon.
Kom en gaat dat zien!
Vergeet de geweldige konijnen van de Gentse Roa in Tempelhof niet! Roa, mijn favoriete streetartist, is werkelijk wereldberoemd. Ik had hem graag eens ontmoet en aan het werk gezien, maar hij houdt zijn echte naam geheim. Zijn sterkte? Gigantische zwartwit muurtekeningen van dieren, die ook in Spanje, de V.S., Groot-Brittannië en Italië te zien zijn. Op unieke of bijzondere muren en plekken. Meer werk van hem ophttps://www.flickr.com/photos/roagraffiti/
Wie het als
jongere moeilijk heeft met discipline, wispelturig is en voortdurend van school
moet veranderen, kan het letterlijk en figuurlijk ver brengen. Dat bewijst
priester-missionaris-Jezuïet-wetenschapper Jan Pieter De Smet. De expositie in
het Caermersklooster in Gent geeft een boeiend beeld van deze merkwaardige
zwartrok en zijn geliefde nobele wilden, de Indianen in de Rockey Mountains.
De brief van
zijn vader met ‘Zeer beminde zoon’ was
2 jaar onderweg als hij J.P. bereikte in Florissant, de VS. Tegen zijn vaders
wil trok hij daar naartoe in 1821. Hij arriveerde er in pedus apostolorum (te voet als missionaris) nadat hij met de boot
in Baltimore aanmeerde. In rechte lijn is dat 1.185 km of 824 mijl!Ik zie op de expo niets over Apaches,
Sioux en Cherokees, die zo graag in films worden opgevoerd, wel over ‘zijn’ bv.
Salish, Nimi’ipu, Kalispel, Kootenai en Blackfoot. Ik zie prenten,
schilderijen, kaarten en voorwerpen en lees beschrijvingen en commentaren.
LISETTE
J.P., geboren
in Dendermonde in 1801, is een eerder merkwaardige maar ook vergeten figuur.
Toch speelde hij in de 19de eeuw een grote rol voor de Indianen. Den grooten Zwartrok tekende en beschreef hun doen en laten, hun leven en dood, hun kledij en hoofdtooien, hun
paarden en bizons, gewoonten en gebruiken. Daarom is voor iedereen wat te
ontdekken op deze ‘The Call of the Rockies’ tentoonstelling. Studenten van de
academie tekenen er, leden van een congres van Et(h)nocoll lopen rond met een
gids, toevallige passanten van/naar de Vrijdagmarkt houden er halt.
Indianen en hun
dagelijks leven blijven boeien, ondanks of door allerlei fabeltjes en mythes,
mij dus ook (met dank aan Pauline voor de tip van de rondleiding). Mijn oog
valt op een halsketting met grizzlytanden, een Blackfoot kledingstuk uit 1875
met, jawel, vingerhoedjes, hoofddeksels met lange veren, de natuurlijk
gekleurde stekelvarkenspinnen op een draagtas en een stokjesspel (wie het
langste heeft, wint; de verliezer met er eentje aan de winnaar afstaan). Ik
weet nu ook dat zijn tweelingzus Coleta stierf toen ze 6 was, dat zijn muilezel
waarmee hij de Plains in trok Lisette heette - vriendelijk en gehoorzaam - en hij
die aanmoedigde met luid geschreeuw en een zweep. Het Katholieke wereldbeeld botste met het Indiaanse maar de ‘goede en wijze’ zwartrok drong niets op, bewandelde de weg van de geleidelijkheid om zijn boodschap te kunnen brengen. Opvallend zijn ook de opnames over brieffragmenten waarin hij boos is op en zich verzet
tegen de blanke decadentie en alcohol die de gezondheid en gedrag van Indianen
bezoedelen.
BV
Hij was een echte BV avant la
lettre. Tussen 1840 en 1870 trekt hij 5 x van Saint Lois naar de Rockey
Mountains, 7 maal naar het gebied boven de Missouri en 9 x naar Europa om te
getuigen, met de Indianen en allerlei voorwerpen. Door zijn charisma, openheid, humor en
liefde voor de Indianen, wint hij echter hun vertrouwen en slaagt hij erin heel
wat elementen van hun leefwereld en eigenheid te observeren, te beschrijven en
te bewaren. Dat hielp toen niet genoeg, maar kan voor Indianen nu bijdragen tot
een rechtvaardiger behandeling, meer erkenning en het recht op een eigen culturele
identiteit om fier op te zijn.‘Ik
heb meer wilden gezien in de steden van Europa en Amerika dan in de vlakten en
de bergen van het verre Westen’,
schreef P.J. De Smet. Ik ook, en voeg daar het Zuiden bij.
Dat
staat met de hand geschreven op een folder die ik vandaag in mijn brievenbus
kreeg. Die uitgave komt eigenlijk veel
te vroeg. Groeit groen? Inderdaad, maar toch vooral in de lente na een lange
winterslaap. Dan zie je dat overduidelijk: lichtgroene sprietjes banen zich in
weg in het verkleurde gras en minuscule blaadjes breken uit verdorde takken. Nu
dus zeker niet: de bomen en struiken zijn kaal en bruine gekwetste bladeren bedekken
verkleurde grasperken. Zelfs een trip naar de klimaattop in Parijs zal dàt niet
kunnen veranderen.
Groen
Gent? Ja zeker, zoveel mogelijk, waar ook of het aan de gevels van de huizen,
voor en rond musea en in de parken is. Aan de nieuwe bibliotheek zouden groenen
grasgangen leuk zijn om te piknikken. Aan Gentse musea bv. Bijloke is er nog veel
plaats voor een struik-boom met bankje, ook voor vluchtelingen. En mensen moeten nog leren geen vuiligheid
- blikjes, zakjes, bekers in het gras te gooien aan de Watersportbaan en daar ook geen vuilniszak tegen een of
andere boom te deponeren (dank u Ivago). In Bourgoyen moeten niet per se kiezels worden
gestrooid. Door de modder waden heeft ook iets.
‘Het gras was altijd groen. Ik stelde
geen vragen’ zong Willy
Somers, die ik ooit mocht interviewen voor TV Ekspres. Hij heeft gelijk. Vroeger stelde ik me daar ook minder vragen over, nu steeds meer. En dat Marva
zingt ‘Ik droom voor jou. In groen en
blauw. Een eiland in de zon. Met hier en daar. Zeg jij me waar. Een beekje en
een bron’vind ik, echt waar, lief. Maar Louis Neefs verwoordde het in 1970
(!) al nog het beste (met dank aan de Brit Wally Whyton).
Laat ons een bloem en wat gras dat nog
groen is
Laat ons een boom en het zicht op de zee
Vergeet voor één keer hoeveel geld een miljoen is
De wereld die moet nog een eeuwigheid mee…
Toen bestond
er nog geen Groen. Dus groener Gent? Helemaal eens en dat het groen en Groen
groeit, eigenlijk ook…
Gent heeft een liefdesbrug, de Sint Michielsbrug. Het is een
échte liefdesbrug zoals in Wroclaw, Parijs, Verona of Ljubljana, waar
koppeltjes eeuwige liefde beloven. Als symbool daarvan maken ze een hangslot vast
aan die brug en gooien ze het sleuteltje in het water.
Aan liefdesbruggen horen hangsloten: 'cadenas d'amour', 'love locks', 'lucchetti d'amor' of 'sloten van liefde'. Liefst zoveel mogelijk, op alle mogelijke plaatsen, in alle mogelijke afmetingen, kleuren en vormen. Hangsloten zijn symbolen van liefde. Meestal
staat op z’n slot de naam van de geliefden en de datum van het ophangen. Eens
zo’n slot aan een brug hangt, verdwijnt de sleutel of in het water, of ergens
in de stad. De sleutel terugvinden is dus zo goed als onmogelijk.
Eeuwige liefde of toch bijna... Een hangslot bevestigen,
betekent voor een stel een openbare bekentenis ven een hechte relatie, van de
wens bij elkaar te blijven: liefst voor eeuwig en altijd, minstens voor de rest
van hun leven. En liefst even liefdevol als op het moment dat het koppel dit
metalen kleinood aan de brug bevestigde. De duurzaamheid van het metaal moet
optornen tegen de wisselvalligheid-onstandvastigheid-vergankelijkheid van relatie
en gevoelens. Uiteindelijk moet zo’n slot hetzelfde doel hebben als een munt
werpen in de Trevi-fontein in Rome: geluk brengen. Met dit verschil dat de muntstukken
elke dag uit het water worden gevist en naar een goed doel gaan. Sloten wegen. Dat heb ik gezien aan de Tumski-brug in Wroclaw, Polen. Most Tumski
De stalen Tumski most ligt in het mooiste en
oudste gedeelte van Wroclaw, vroeger Breslau, over de Oder-Wiesel.
Deze 52 meter lange hangslotenbrug verbindt twee eilandjes, Ostrow Piaskowy en Ostrow Tumski.
Het oudste stadsdeel herbergt mooie middeleeuwse kerken en
een bezienswaardige kathedraal, romantische
plekjes op eilandjes, verbonden met bruggetjes en passerellen. Die zijn te voet
en per fiets te verkennen. In de zomer zijn het pleisterplekken van toeristen
en jongeren. Die zitten er, met een fles bier of vodka in de hand, in het groen met een prachtig zicht op de stad.
De Tumski brug is uit 1888-89,
ontworpen door Alfred von Scholtz, is ongeveer 6,8 meter breed: in de volksmond
‘Brug der verliefden’ genoemd. Net als ik met de fiets passeer, betrap ik er
een koppel iets te laat: hun hangslot is al toe, en de sleutel in het water. Deze
10 ton wegende eilandbrug met zijn honderden diverse sloten doet je glimlachen:
tellen en lezen is onbegonnen werk. Maar de liefde hangt op en hangt,
letterlijk en figuurlijk, in de lucht.
Amour toujours
Niet enkel in Wroclaw maar ook aan de Pont des Arts in
Parijs hangen slotjes, aan de passerelle Léopold-Sédar-Senghor bij de Tuileries ook. De roman ’Ho voglia
di te’, uit 2006 en verfilmd in 2007, van Federico Moccia zou aan de basis liggen van
deze internationale hangslotenbrughype. Ja, een rage is het, want wie zelf aan een of andere brug voor, op of na Valentijn, kan naar
Wroclaw, Parijs, Ljubljana, Pécs, Vilnius, Moskou, Keulen, Kraku, Rotterdam, Kiev, Sevilla, en in Italië zelfs naar Rome, Verona, Firenze, Venetië
en Ventimiglia. Bepaalde
bruggen gaan letterlijk gebukt onder de sloten zodat de sloten worden verwijderd (net als nu in Parijs) of een slot hangen een boete kan opleveren.
Dus eeuwige liefde ja, hangsloten neen.
P.S. De‘Brug der liefde’ is de bijnaam voor de brug in de Aalstersteenweg in Sint-Truiden, onder de N3. Het is de plek waar koppeltjes afspreken. Daarom versierden graffitikunstenaars de muren met liefdestekeningen... naar het schijnt, want ik heb ze nog niet gezien. ‘Liefdesbrug’ is ook de bijnaam van de Bonifaciusbrug in Brugge, een heel romantisch bruggetje maar dan wel zonder hangsloten. Het stenen bruggetje ligt achter het Groeningemuseum, Dijver 12. Het is één van de mooiste fotoplekjes van Brugge.
