Hoelang sleept dit probleem al aan?
Dat van die overbevolking in de gevangenis? Dat van het onwettig opsluiten van
geïnterneerden in gevangenissen? Dat van het gebrek aan zorg, privacy, correcte
huisvesting, behandeling, wandeling, groen en werk voor gedetineerden en
geïnterneerden? Enkele decennia!
Straffen
zoals nu gebeurt, heeft weinig effect. Het kweekt draaideurcriminelen. Las ik
ergens dat 70% hervalt? Overbevolking, gebrekkige cellen en infrastructuur,
gebrek aan psychische en medische zorg, aan aangepaste
verslavingsbehandelingen, aan bomen en planten, en vooral aan werk zijn de
voornaamste vaststellingen. Een verblijf in zo’n context helpt
bewoners écht niet een beter mens worden én frustreert, vermoeit niet
alleen zij die er werken, directie, cipiers, sociaal assistenten, psychologen,
artsen…
Wat
extra zwaar weegt, is dat bijna 1000 geïnterneerden - psychiatrische patiënten
- in een of andere Belgische gevangenis zitten, waar ze niet thuishoren én niet
mogen zitten. Hoe kunnen mensen die ziek zijn en misdrijven pleegden in zulke
context verbeteren, genezen of herstellen?
GEVANGEN
GEBOREN
Toen
mijn geïnterneerde Renée (van ons boek ‘Gevangen geboren’ over haar leven) na
9 jaar van de gevangenis eindelijk verhuizen kon naar een forensisch
psychiatrische afdeling voor haar behandeling, was ze niet alleen: er zaten
meer dan 700 andere gelijkaardige geïnterneerden in gevangenissen te wachten.
Anno
2024, 6 jaar later, en op dit moment, zitten opnieuw bijna 1000 geïnterneerden
in een of andere gevangenis te wachten op een aangepaste behandeling in een
FPC. Daar ben ik echt verdrietig en boos om. Niet alleen omdat we
psychiatrische patiënten niet behandelen zoals het moet, maar ook omdat de
medische en psychosociale zorg in gevangenissen, waar de meerderheid van de
gedetineerden nood aan hebben, ook beneden alle peil is: middelen en mensen
ontbreken.
GEDETINEERDEN
EN GEÏNTERNEERDEN
Ondanks
de inspanningen van de media, is er toch nog veel onwetendheid over
geïnterneerden. Daarom zet ik enkele verschillen tussen geïnterneerden en
gedetineerden op een rij (met dank aan o.m. Google, VRT, Copilot, Ministerie
van Justitie en De Standaard).
Gedetineerden zijn veroordeelde
criminelen. Ze krijgen een gevangenisstraf van bepaalde duur voor hun gepleegde
misdrijven/misdaden. Veel gedetineerden hebben ook psychische problemen!
Geïnterneerden zijn psychiatrische
patiënten: mensen die een misdrijf pleegden maar ontoerekeningsvatbaar door een
ernstige psychische stoornis of mentale beperking.
Gedetineerd worden, is een straf na
een veroordeling.
Geïnterneerd worden is geen straf
maar een maatregel om de persoon zelf en de maatschappij te beschermen.
GEVANGENIS
EN FPC
Gevangenissen zijn
strafinrichtingen waar veroordeelde criminelen hun straf uitzitten voor
feiten die ze pleegden. Het accent ligt op beveiliging, op vrijheidsberoving en
het naleven van regels.
FPC’s of Forensisch Psychiatrische
Centra (forensisch= gerechtelijk of justitieel) zijn gespecialiseerde
behandelcentra voor geïnterneerde patiënten met een psychische stoornis die
strafbare feiten pleegden. Het accent ligt op behandeling en herstel, dus
medisch-therapeutisch.
Gevangenissen huisvesten gedetineerden voor een
bepaalde tijd.
FPC’s behandelen patiënten met psychische stoornissen
met het oog op en het doel de veilige terugkeer in de maatschappij.
DUUR
De
duur van de gevangenisstraf voor een gedetineerde staat vast en is vermeld in
de rechterlijke uitspraak: een vonnis of arrest. Die straf hangt af van de
ernst van de gepleegde misdrijven, de rechtspraak en individuele
omstandigheden. Vroeger vrijkomen, kan door goed gedrag of deelnemen aan
programma’s (werk en integratie).
De
duur van de behandeling van een geïnterneerde is afhankelijk van de ernst van zijn psychische problemen, de voortgang van
de behandeling en de individuele behoeften van die patiënt. Geïnterneerden
kennen en krijgen dus geen einddatum, wat hun verblijf zwaar maakt.
WAAR ZIJN ZE?
Er zijn in ons land 42 gevangenissen: 39 klassieke gevangenissen, 2
detentiehuizen en 1 transithuis. Op dit moment verblijven er meer dan 10.000
mensen, waarvan ongeveer 500 vrouwen.
Ons land telt ongeveer 4000 geïnterneerden (schatting op basis van cijfers
van 2020) waarvan ongeveer 1000 onterecht in de gevangenis zitten, de anderen
o.m. verblijven in FPC, in een gesloten psychiatrisch centrum, in de reguliere
psychiatrie of zijn vrij op proef.
Geïnterneerden worden behandeld in Forensisch Psychiatrisch Centra (FPC) of
FPC-afdelingen van Psychiatrische Centra. Afhankelijk van hun risico (hoog of
gemiddeld) kan dat zijn: in Antwerpen, Gent, Bierbeek, Zelzate, Rekem, Beernem,
Sint-Niklaas of Sint-Truiden. Drie nieuwe centra zijn gepland: in Aalst, Wavre
en Paifve.
Mijn
Renée wordt al 6 jaar behandeld in een FPC afdeling. Ze is, ondanks haar
psychische kwetsbaarheid, klaar voor de volgende stap, maar ze vindt geen
plaats, krijgt geen plaats! Zo te horen en te lezen, is dat vooral op basis van
haar ver verleden. Een verleden dat zich hoofdzakelijk afspeelde voor haar
verblijf in de gevangenis, dus 6+9, 15 jaar geleden! Zoekt men wel voldoende?
Willen psychiatrische instellingen mensen met zulk verleden nog wel een kans
geven? Moeten ze dat niet? Op de eerste vraag zeg ik neen, op de tweede ja…
omdat als patiënten te veel jaren vergeefs wachten op een vervolgplek verdwijnt
hun motivatie, moed, inzet en vooral levenslust…
Als
zij een plaats vindt in de reguliere psychiatrie, kan er weer 1 geïnterneerde
uit de gevangenis. Een druppel op een hete plaats.
Een tip: veel gedetineerden en
geïnterneerden krijgen geen of nauwelijks bezoek. Neem contact met bv. het CAW,
de Bond Zonder Naam, De Rode Antraciet e. a. organisaties die gedetineerden én
geïnterneerden ondersteunen, begeleiden, helpen. Je kunt niet geloven wat een
brief, kaartje, gesprek, bezoek voor een opgesloten mens doet…
#internering #gedetineerd #criminelen #geinterneerden
#gedetineerden #gevangenis #fpc #forensischpsychiatrischcentrum #geefzeeenkans
#schepmogelijkheden #mensenrechtenschendingen #verschillen #straffen #detentie
#behandeling #psychischeproblemen #gebreken
