ER IS TE VEEL TE ZIEN EN BELEVEN IN STOCKHOLM

Ik heb te veel redenen om over Stockholm te schrijven: de Vasa is er te bewonderen. Abba heeft er een museum en Stieg Larsson een wandeling. Het stadhuis is een pareltje, Skansen een gezellig openluchtmuseum en de overdekte Saluhall is een eetparadijs. Er is een heus musea-eiland en er zijn artistieke metrostations en indrukwekkende kastelen. Je kunt er wandelen, fietsen én varen. De taarten smaken er heerlijk… en in november reist een superlieve naamgenote daar naartoe.

Stockholm ligt op veertien eilanden, door bruggen verbonden, waar Mälarmeer en Oostzee samenkomen. Haar bijnaam: Venetië van het noorden. Er is te veel te zien en te beleven. Dus ik moet selecteren. Vandaar mijn top 5:

1. VASA MUSEUM: een vier verdiepingen museum gebouwd rond een oorlogsschip en over de

bouw, eenmalige vaart, ondergang, berging en restauratie van dat schip. Echt, ongemeen boeiend en veelzijdig, wat ik vooraf niet had gedacht of verwacht. Minstens 3 uur verkenden we dit schip, gebouwd in opdracht van Gustav II Adolf, dat zonk op 10 augustus 1628, bij zijn eerste reis uit de haven, dezelfde dag, na amper 1 km varen. Na 333 jaar - in 1957 - startte de berging. Die duurde vier jaar: een huzarenstuk. Begin, zoals wij, met een gids en verken het daarna verder alleen. Er zijn 9 gerelateerde tentoonstellingen. Vergeet de twee docudrama’s te gaan zien over hoe het schip werd gemaakt en zonk en wie de schuldige was.

2. ABBA MUSEUM en SKANSEN: deze twee museum liggen bijna recht tegenover elkaar… en op wandelafstand, langs het water, van het Vasamuseum. Het Skansen Museum is een mengelmoes van Bokrijk, een zoo, een kinderboerderij, een ambachtenmark en een eetfestijn. Het is het oudste openluchtmuseum ter wereld in 1891 met 150 gebouwen uit 18de en 19de eeuw uit alle hoeken van Zweden - met her en der acteurs in originele klederdracht - en verschillende tuinen. Het Abba Museum toont de levens van dit kwartet: hoe ze muziek maakten, leefden, werkten en schreven. Agnetha, Benny, Björn en Frida brengen hun eigen verhalen, hun persoonlijke anekdotes, hun levens, hun optredens, huwelijken en scheidingen. Hun souvenirs liggen, hangen er, hun lief en leed is te lezen, te horen en te zien Je kan er ook zelf optreden, dansen, enz. Leuk is natuurlijk de afdeling van hun kitscherige kleurrijke danspakken.

3. STADHUIS: herkenningspunt aan het water en symbool van de stad. Pareltjes zijn o.m. de Blä

Hallen - die niet blauw maar baksteenrood is - waar elk jaar op 10 december het galadinervoor Nobelprijswinnaars plaatsheeft. Het is een trekpleister van formaat. Ook door o.m. de 19 m hoge beschilderde houten schipachtige zoldering in de Gemeenteraadzaal, de beschilderde zuilenzaal door schilder-prins Eugène en hét van het: de Gouden Zaal - na de twee magnifieke koperen deuren van elk 1 ton - een ontwerp van Einar Forseth, schitterend! Letterlijk, want 18 miljoen mozaïeken zijn met bladgoud bedekt. Indrukwekkend zijn de taferelen: de Heilige Eric, 1000 jaar geschiedenis van Zweden, Zweedse Bv’s en Mälardrottningen. Deze ‘koningin van het Mälarmeer’, een hemelsgrote dame met grote handen en slangenhaar, is het symbool van Stockholm. Klim, als je een ticket krijgt (wij niet) op de toren met 3 kronen voor het uitzicht. Opmerkelijk: hier kreeg ik een beschrijving in het Nederlands.

4. SLOT DROTTNINGHOLM: drottning betekent koningin en holm eiland. Het hele 18-de eeuws
complex - slot, theater, paviljoen en tuinen - staat op de Werelderfgoedlijst. Boek bij aankomst meteen rondleidingen voor de verschillende onderdelen. De koninklijke familie woont er sinds 1981 maar laat bezoekers toe op dagen dat er geen officieel bezoek is. Er is zoveel te stappen en te zien. In het paleis Drottningholm zijn blikvangers vooral de prachtige Luisa Ulrike’s bibliotheek met 7000 boeken, de blauw-gouden barokke decoraties in de slaapkamer van Hedwig Elenora, de ‘marmeren’ trapzaal, het commode-zit-bed, de grote zaal met portretten van koningen van allerlei landen die op bezoek kwamen. En na het slot kan je het 250 jaar oude baroktheater bezoeken. Gustav III, koning en acteur, speelde en schreef toneel. Dan is er nog het Chinees paviljoen, in de tuin via de gouden poort (=fotospot), na buxushagen, een imposante Herculesfontein enz. Dat paviljoen uit 1753 Het interieur van dat paviljoen, Zweedse rococo, herbergt o.m. een collectie panelen, gelakte dozen en porseleinen poppen uit China. Tip: neem, om te gaan, metro T naar Bromma, daarna bus 301-323 en keer terug met de boot (ongeveer een uur) over het Mälarmeer.

5. SALUHALL: een mooi bakstenen gebouw, een overdekte markt), een stenen eetkathedraal, in 1888 geopend met een gedurfde plafondconstructie van glas en ijzer. Daar moet je kijken, proeven, genieten, kopen en eten. Er zijn wel 17 eetstandjes om te eten of eten mee te nemen: elandenworst, gerookt rendier, berenmousse, lingojam (rode bosbessen), gepekelde haring, kaviaar, kaneelbroodjes, enz. Ik at heerlijke verse zalm bij Tysta Mari.

Als je nog tijd hebt: Monteliusvägen (mooiste wandelpad), boottocht naar en wandeling op Waxholmen (busboot’ aan het Nationalmuseum), Alfred Nobelmuseum, Musea-eiland Skeppsholmen (Beeldentuin, Moderna Museet, Architekturmuseum, Oostaziatisch museum), Kungliga Slottet (officiële residentie van de Zweedse koning met 608 kamers/ruimtes, museum, galerij), Storykyrkan (kathedraal met enorme beeldengroep), artistieke metrostations, bekende auteurs (Stieg Larsson, Ivar Los, Sjöwall en Wahlöö, Astrid Lindgren, enz.), heerlijke taarten (bv. Sundbergs konditori), trollen, heksen en kabouters (Tomtar &Troll), fietsen van eiland naar eilan den wijk naar wijk.

Mail me en je krijgt nog meer tips! 

#stockholm #beaurifullcity #Zweden #Sweden #eilandjes #vasa #abba #skansen

WAAROM VERGEET IK ALCATRAZ NIET-NOOIT?

Een reistip: als je ooit in San Francisco bent, bezoek Alcatraz, het gevangeniseiland op 800 meter van SF. Het was tussen 1934 en 1963 een strafinstelling voor topcriminelen. Vooraf reserveren is nodig: je bent één van de 100.000 bezoekers per jaar...

Juli 2003. Zelfs de ochtend in SF is luguber: er hangt een dikke mist en het is 17° tijdens de ferrytocht naar het gevangeniseiland. Na de debarkation verkennen man, kinderen en ik gebouw en omgeving met gids en koptelefoon. Indrukwekkend. Zelfs na 18 jaar moet ik nog aan die rondleiding denken. Door de gangen met getraliede cellen stappen, zelf ‘even’ achter tralies zitten, een isolatiecel bezoeken, getuigenissen horen: het had iets bijzonders…

Alcatraz, Spaans voor pelikaan, opende in 1934 voor ‘onverbeterlijke’ misdadigers; 80% kreeg nooit bezoek. De werkelijkheid was wreder dan boek en film ‘Escape from Alcatraz’. Het was de meeste gevreesde en duurste gevangenis. Slechts 36 van de in totaal 1576 gevangenen probeerde te ontsnappen in het ijskoude water. Op 5 na werden ze allen binnen het uur opgepakt.

Ex-criminelen leven

Na het bezoek, bij terugkomst op de pier, zat een oude man in een boekenstalletje. De ex inmate prees zijn levensverhaal aan, zonder schroom of schaamte. Iedereen kan een auteur worden. Waarom ook niet? Zijn boek kocht ik niet omdat mijn stapel nog-niet-gelezen te hoog was (en is). En daarbij: die gevangenis sloot in 1963. Ik had geen zin om te graven in levens van o.m. moordenaars, folteraars of verkrachters van toen. Die van nu zijn boeiender.

Criminelen herleven

Door de tv-serie ‘Alcatraz’ uit 2012 op VIER vorig jaar kreeg ik een déjà vu. Niet door de bloedige moorden maar omdat ik die jail ‘herkende’. Pure fictie: moordenaars, overvallers, kinderverkrachters en ontvoerders van toen, verdwenen, herleven en plegen gelijkaardige feiten. Een politievrouw en de eigenaar van een stripwinkel proberen die kerels te vatten en leveren ze af aan een nare dokter in Alcatraz. Het is een wrede serie over gedetineerden die mishandelen en een directie die de ogen sluit of meedoet. Dat gebeurt nu nog in gevangenissen in de hele wereld. 

Criminelen ontsnappen

Alcatraz bezoeken, maakte me gruwelijk duidelijk dat daar leven in eenzame opsluiting onmenselijk was en ontsnappen bovenmenselijk. John en broer Clarence Anglin alsook Frank Morris ontsnapten op 12 juni 1962. De drie dachten, planden en knutselden met onbeperkt engelengeduld, lepels en doorzettingsvermogen aan hun escape, aan hun toekomst. Niemand weet met zekerheid of de drie het overleefden. Hopelijk vertellen hun kinderen of kleinkinderen ooit hun verhaal. Het zou een knap scenario kunnen zijn voor een boek of film…

 

Zeeleeuwen en brug

Vergeet, na terugkeer, de zeeleeuwen niet op Pier 39. Toen ik in SF was, waren er 600. Zouden
ze nog steeds op houten drijvende dennenhouten liggen te spelen, te stinken, te blaffen, te grommen en te zonnen?
Rijd daarna naar The Golden Gate Bridge. Rijd de heuvel op voor een fantastisch vergezicht…
 

Voor informatie: Alcatraz 

IK WIL NIET MEER VLIEGEN...

Ik wil niet meer vliegen. Daar heeft mijn man weinig begrip voor. Ik heb nochtans een pak soliede redenen: objectieve en subjectieve. Vliegen is slecht voor het milieu en klimaat en zeker voor mijn gemoed en gevoel…

Vliegen is slecht voor klimaat, milieu en gezondheid, net als bv. roken (gestopt), vlees eten, (verminderd), energieverbruik (beperkt en geen auto meer). Als ik lees hoe belachelijk weinig vliegtickets kosten, doet dat pijn want reizen met trein en bus is milieuvriendelijker maar een pak duurder.

Vliegen is daarbij een ‘illegale’ en ‘onrechtvaardige’ activiteit. Iedereen betaalt btw, zelfs op lezen (=boeken). Waarom is een vliegticket vrijgesteld van btw? Waarom wordt op kerosine geen belasting geheven? Wat is er belangrijker lezen of vliegen? Ik weet het en jij ook…

40 JAAR VLIEGEN

Vliegen doe ik al lang, te lang. Ik was 17 bij mijn eerste vlucht. Toen won ik een reis naar Portugal door een schrijfwedstrijd van ‘Het Belang van Limburg’. Ik heb dus 40 jaar gevlogen, bijna elk jaar. Ik schaam me. Het is dus genoeg geweest. Ik heb voldoende gezien van de wereld, misschien te veel. Op mijn vlieglijstje staan meer dan 40 bestemmingen o.m. Japan, Thailand, China, Mexico, Curaçao, V.S., Zuid-Afrika en Algerije bij en - in Europa - o.m. Portugal, Italië, IJsland, Finland, Ierland, Oostenrijk, Hongarije, enz. Ik mag mijn vliegperiode dus rustig afsluiten.

Ik begrijp en moedig aan dat iedereen een stukje van een andere wereld mag, kan en wil zien: geen strand, maar mensen, natuur en steden die anders zijn dan bij ons. Dat inspireert, dat creëert, dat maakt verdraagzaam (of verdraagzamer) tegen volkeren, culturen, tradities en gewoontes. Maar ik heb echt genoeg gezien dat op vlieglengte ligt.

VLIEGSCHAAMTE EN VLIEGANGST

Hoe mijn vliegangst, vliegschaamte en vliegverzet groeide? De berichten over de opwarming van de aarde zijn alarmerend. Ik ‘moest’ te dikwijls naar Mexico, voor familie, plezier en vele zorgen. Telkens 3 vluchten, tot 23 uur onderweg. Het woog, het was belastend en stopte gelukkig. Ik merkte mettertijd dat elke vlucht, waarheen ook, me vooraf en tijdens onnodig veel slaapproblemen, stress en angst bezorgde. De gedachte alleen al aan of het beleven van een beklemmend gevoel, te weinig licht en lucht is moeilijk te beschrijven. Vandaar mijn wens: niet meer, nooit meer vliegen. De eerste stap is nu gezet: ik durf 'het' zeggen en schrijven. De tweede ook: ik heb me uitgeschreven voor alle nieuwsbrieven van SN, Ryanair, BA, Vueling en KLM.

WELKOM

Wees gerust, ik blijf verkennen. Er zijn zoveel natuurgebieden, steden, musea en bijzondere plekken in Europa die ik zonder een vliegtuig kan en wil zien. Maar echt, ook dat moet niet...  

En jij? 

Vlieg, als jij niet anders kunt of wilt. 

Wees welkom bij deze niet-vlieger, wie ook en van waar ook uit de hele wereld. 

En voor mijn schatten die ver wonen: altijd welkom en misschien raak ik met tram, metrro, bus, trein, auto of boot ook bij jullie...

Ter informatie: Vliegen, slecht voor het klimaat? 

#vliegen #vliegenisslechtvoorhetmilieu #nietmeervliegen #milieubewusterleven #boekenvanann

FORT EBEN-EMAEL: VAN 33 NAAR 13 GRADEN

Bij helse temperaturen - tegen 30 graden of meer - is een bezoek aan de ondergrondse wereld van Eben-Emael geen slecht idee. Wij deden dat in 2017. Bovengronds was het puffen in 33° C, ondergronds rillen met 13°. Ik moest mijn claustrofobie wel bedwingen in de lange, indrukwekkende onderaardse gangen. Maar als je gids Patrick hebt als begeleider, raak je in de ban en kom je na 2 uur verwonderd en bewonderend bovengronds. Wat kan die man vertellen!

Het was een gat in mijn cultuur: voor 2017 wist ik niet dat deze ondergrondse kazerne de verblijf- en gevechtsplaats was van 1200 soldaten. Ik wist ook niet dat dit bouwwerk door zijn bouw, structuur en ligging, tijdens WOII, volgens experten een uniek fort in Europa was. Oninneembaar, onoverwinnelijk, heette het. Dat de dappere soldaten in amper vijftien minuten door geen 60 andere soldaten werden verslagen - vanuit de lucht en vanuit België en niet zoals verwacht uit Duitsland, op de grond - is pijnlijk… De aanval van de Duitsers op 10 en 11 mei 1940 was spectaculair: met zweefvliegtuigen én nieuwe, krachtige explosieven. Het fort dat de Duitsers minstens een maand moest tegenhouden, was op een mum van tijd in handen van de vijand. Die voerde soldaten als krijgsgevangen naar Duitsland.

Er staat zo’n aanvalswapen, een zweefvliegtuig. In zo’n tuig 8 man plaatsnemen. Het gevaar kwam dus niet uit het oosten, maar uit het westen… door een perfecte Duitse planning. Gids Patrick weet er alles over. Hij brengt de bouw, het leven ondergronds en de strijd uitermate levendig tot leven: op bepaalde momenten griezel, bewonder, zucht, knarsetand en huil je mee met wat die jonge mannen in oorlogstijd daar allemaal ondergronds moesten verduren. Nooit meer oorlog a.u.b..

De ondergrondse kazerne ligt verspreid over een oppervlakte van 75 ha (150 voetbalvelden). Er liggen 17 bunkers van uiteenlopende types. Al maakt deze constructie deel uit van een oorlogsmachine, toch voelde ik enige fierheid op wat tussen 1932 en 1935 door mensenhanden, met machines, zo ingenieus werd gebouwd: een stad onder de grond. Aan alles is gedacht: meer dan 1000 soldaten konden er eten, slapen, douchen, plassen en kakken. Dat gaf een zeer kwalijke geur, maar er was een zeer efficiënt systeem van luchtzuivering. Omdat munitie niet vochtig mag worden (of ze werkt niet) installeerde de bouwers ook een verwarmingssysteem: iets dat in vele huizen toen niet aanwezig was. Er waren ook douches: die ontbraken in huizen van gewone burgers.

NEPSOLDATEN

Voor je de twee ondergrondse verdiepingen met 5 km aan gangen bezoekt, is er een miniwassenbeeldmuseum: slaapzaal, commandopost en eetzaal met nepsoldaten. Ze staan, liggen in bedden. Er is zelfs een die biecht. Meer dan 75 mannequins en speciale geluidseffecten reconstrueren het dagelijks leven. Gelukkig moet een bezoeker de angst voor de dood van de soldaten, de vreselijke pijn van het verschroeiende vuur, hun heimwee naar ouders, vrouw en kinderen niet voelen…

GANGEN

Wie last heeft van claustrofobie, moet daar niet in. Ik heb er ook last van, maar de gangen zijn lang en luchtig en verlicht zodat ik niet panikeerde. Enkel bij de trappenhal naar de kazematten, moest ik afhaken. Gelukkig met als excuus een zwangere dochter die geen 100 trappen stijgen kon. Zwangere en niet zwangere dochter deden moeite om me af te leiden. Samen bibberden we op een bankje in onze onaangepaste kledij. Ik moet bekennen dat ik meer dan blij was aan het einde van onze ondergrondse tocht maar ik had die echt niet willen missen. Het is een boeiende site. Je kan er drie of vier uur ronddwalen, bovengronds en ondergronds. Maar vergeten wat een oorlog kan zijn, doe je nooit meer…

Ook gaan kijken? vzw Fort Eben-Emael, Rue du Fort 40, 4690 Eben-Emael, Fort Eben-Emael

Erover lezen? Boek 1, Boek 2

 

VAN DRIE NAAR TWEE NAAR ALLEEN...

Albert leeft nog, Boudewijn en Leopold zijn overleden. Tijdens mijn bezoek aan de koninklijke tuinen en serres dacht ik aan hen. Vooral aan Albert. Vorige week overleed zijn laatste drielingbroer, Boudewijn. Hij mist hem enorm. Dat begrijp ik heel goed. Dat is eigen aan alle meerlingen: sterft of verdwijnt er een, het tekent de andere. Je verliest iets, een deel van jezelf.

Meerlingen, tweelingen of drielingen, hebben een band, een speciale onverklaarbare band. Die is voor andere siblings onzichtbaar, soms onbegrijpelijk en onherkenbaar. Een gedachte, een woord, een gevoel en we ‘weten’. Mijn zus en ik, we delen zoveel goeds - soms ook pijn en verdriet - al verschillen we enorm. In gesprekken springen we van de hak op de tak: doodnormaal, wij kunnen volgen, buitenstaanders (soms) niet…

Onverbrekelijke connectie

Ik denk dat meerlingen nooit echt uit elkaar en van elkaar kunnen groeien. Tijdelijk misschien wel, zoals dat bij Gertie en ik het geval was in onze Leuvense studententijd. Maar op een bepaald moment is de aantrekkingskracht, de drang om bij elkaar te horen en ook te zijn, heel groot. Daar tussen komen, die connectie beletten, dat kan gewoon niet, nooit. We zijn een twee-eiige tweeling, maar ik denk dat dit bij eeneiige hetzelfde of nog sterker is. Dat leid ik ook af uit het verhaal en de commentaren van Albert.

Drie koningen

Leopold en Boudewijn heb ik niet gekend. Leopold stierf twee maanden na zijn geboorte, wellicht door ondervoeding kort na WOII. Boudewijn schreef een kast vol gedichten en boeken bijeen, Albert eentje vol krantenartikelen. Ik leerde Bèr kennen toen ik in Hasselt woonde en werkte als freelance journaliste voor Het Nieuwsblad. Toffe, oudere maar immer behulpzame collega. Toevallig herontdekten we elkaar, vier jaar geleden, na enkele decennia jaren relatiestilte door drukke levens en mijn veelvuldige adreswijziging. Enkele maanden geleden slaagden Albert en Boudewijn erin samen hun drielingenverhaal te schrijven. Ik mocht het lezen! Zo boeiend, zo uniek, zo herkenbaar, ook wat feiten en plaatsen betreft.

School

Het begin: ‘Juli 1945. Ons moeder was bevallen! En hoe. De dokters hadden al gezegd: ‘’Hier klopt iets niet’’. Een kindje kwam, daarna nog een en uiteindelijk kwamen er drie. Pa was de kluts kwijt en zei later in zijn Opglabbeeks dialect: “Ich dach dat de sjool oet waas”. (Ik dacht dat de school uit was!).’ Er waren in het gezin Knevels al drie jongens, Martin, Jan en Tilman. Plots waren er zes.

Door borstmelktekort van hun mama gaven ze hen in het ziekenhuis door van borst-tot-borst. Thuis in Waterschei werd melk opgehaald met een pannetje bij piepjonge moedertjes. Moeders voor moeders avant la lettre. Later volgden nog drie kinderen. Een mens van nu vraagt zich af hoe hun moeder dat bolwerkte. Het vervolg van hun levensverhaal moet je echter aan Bèr vragen.

Band

De band tussen deze drie Limburgse koningen bleef. ‘Wij zijn opgegroeid als tweeling. Toch hebben wij ons nooit zo gevoeld. Altijd zweefde er als het ware een kereltje boven ons hoofd. En hoe ouder wij worden hoe meer we ons drielingbroer missen. Vreemd? Wij denken van niet,’ schreven ze. Jammer genoeg zal Bèr nu nog een groter gemis ervaren.

Rust verder, Leopold. Rust zacht, Boudewijn… 

Leve Albert… 

Mijn warm en oprecht medeleven Albert…