Dat taaltje van ons

Koppelpoort Amersfoort

Ons taaltje, dat van hun en van ons. Toen ik in Amersfoort woonde - tussen 2004 en 2008 - voelde ik me soms zo dom omdat ik het Nederlands daar verstond maar soms niet begreep. Een 'Wablief' hielp, al beweerde mijn dochter dat ik 'Wat zeg je?' moest gebruiken. 

Het gebeurde dat ik helemaal niets verstond van mijn stadsgenoten. Net als die keer aan de kassa van de Etos, toen ik shampoo en tandenpasta betaalde. “Spetuémaais?” vroeg de winkeljuffrouw. Na de vierde poging wist ik wat het was: 'Spaart u airmiles?'. Van airmiles of vliegpunten (ze gebruikten zo graag Engelse woorden) had ik toen nog nooit gehoord. Ook met het NOS-journaal op TV had ik in het begin moeite.

Als je verhuist of geregeld naar de Nederlandse TV of radio luistert, merk je eerst hoeveel het Nederlandse Nederlands van het Vlaamse Nederlands verschilt. Meer dan ik dacht en besefte. Hoewel ik Nederlands sprak en 30 jaar journalist was, was het vreemd dat ik bepaalde woorden nooit eerder hoorde, nooit of nauwelijks las of gebruikte. Ik schaamde me er niet om, maar ik leerde wel elke dag enkele woorden. En tot op heden gebruik ik ze graag.

Om afscheid te nemen, had ik vroeger enkel ’tot ziens’. Nu heb ik ‘daag, doei, toedels en hawdoe’. Mijn man leerde me ‘daar ga je niet over’ (dat is je verantwoordelijkheid niet) en ‘op de kleintjes letten’ (op de centen letten). Het woord ’bende’ schrapte ik omdat het voor onze noorderburen een verzamelnaam voor criminelen is, terwijl het voor ons staat voor een leuke, gezellige groep.

Amersfoort

Ik kon wel boos zijn op bordjes aan winkeldeuren met ‘leegverkoop’ of ‘uitverkoop’. Misleidend, want het ging enkel om (bij ons het onuitroeibare en lelijke)'solden' (koopjes) en geen signaal dat de zaak zijn deuren definitief sluit. 

Soms had ik een woordenboek nodig, zoals bij praam, venstertijden, jopper, struinkast, hufter of bij schlemiel, spillepoot en ‘burlende‘ herten. Dat lag wellicht aan mijn beperkte woordenschat? Bij woorden als uitverkiezing, neut, gesodemieter en ontiegelijk kon ik me wel iets voorstellen. En de uitdrukkingen ‘ík ben druk’, ‘kort door de bocht’, ‘schielijk’, ‘sodemieter op’ en ‘hartstikke mooi’ zal ik nooit gebruiken.

En misschien is er sinds mijn verblijf wel enkele Amersfoorters die weten wat vijs (schroef), confituur (jam), valies (koffer), geëxciteerd (opgewonden), ambetant (vervelend) en blaasjes wijsmaken (iets op de mouw spelden) betekenen? 

Zij vonden mijn taaltje schattig en ik hen.

Ik heb een tulpomania

Ik ben een tulpenmaniak, een echte. Ik lijd aan tulpofilie of hoe noem je die ‘dol-op-tulpen-ziekte? Het is een verslaving die ongeneeslijk moet blijven, een erfenis uit mijn Nederlands verleden. Elke week trok ik in mijn geliefd Amersfoort naar de markt om tulpen - liefst gele of rode - te kopen. Of de blaadjes als kant of gekarteld, rond, spits of gesplitst met een schaduw van satijn of zijde hadden, deed er niet toe. Als het maar tulpen waren. Als baby’s koesterde ik ze in mijn armen, onderweg naar huis.

Een tulp is een echt wonder: het begint met een knolletje, verdikt tot een bolletje, rijst als een komeet uit de grond en barst open als een schitterend juweel.

Mijn tulpenliefde werd groot na een bezoek aan Keukenhof, enorm na twee ritten tussen de bollenvelden van Lisse, De Zilk, Vogelenzang, Noordwijkerhout en Voorhout… en onuitroeibaar na een gesprek met een tulpenkweker, ergens ten velde, tussen zoveel kleuren dat je ogen er pijn van doen.

Dank u meneer Koster. Nooit zal ik u en uw tulpen vergeten. U liet me - Belg op fiets - toe op uw veld waar u aan het plukken was. Uw tulpenverwarme en deskundige uitleg over het wel en wee van bol, tulp en streek boeide. Als afscheid kreeg ik een bosje mee, zo maar. Daarna werd elke dag een feest: de groei en bloei in de vaas in huis was indrukwekkend. Elke bezoeker sleepte ik er, willens nillens, naartoe. Elke tulp vulde, letterlijk, een hand. NOOIT meer heb ik zo’n mooie tulpen gezien!

Ik zoek en zocht het geluk dikwijls ver van huis: in Algerije, Mexico, California, Thailand, China… en het ligt dus daar, voor mijn neus, op een boogscheut, bij onze buren: in ongerepte, smetteloze tulpen, die kleuren hebben waar Rembrandt en Vermeer jaloers op zouden zijn; in Keukenhof, tussen de bollenvelden van Lisse en omgeving, en op de bloemenveiling van Aalsmeer. De reis kost een prikje, de pracht is onbetaalbaar.

Tenminste… als je de juiste periode kiest en dat is NU!

Kan je niet gaan kijken? Doe dan net als ik. Koop een miniboekje over tulpensoorten, geef een tulpendas cadeau, maak zelf een tulpenfotoboek, plant elk jaar tulpenbollen en haal op zondag, op de bloemenmarkt van de Gentse Kouter, een bosje of meer.

Ik hou van Holland, zijn koningin… en zijn tulpen.

#tulpen #bloemen #amersfoort #tulp #keukenhof #tulipes #tulips #rood #red