LETTERS VERVAGEN, INSPIRATIE EN VOLHARDING NIET

Mijn toetsenbord heeft al veel geleden. Dat zie ik aan alle letters die vervaagd zijn of aan het verdwijnen zijn. Ik schrok wel van hoeveel er mij in de steek lieten of aan het laten zijn: de A, E, T, I, M, N en O. Als er dat meer worden, raak ik het noorden en vooral mijn woorden kwijt…

Mijn toetsen of toetsenbord vervangen, is onmogelijk, mailt vriend-computerspecialist Johan. De enige snelle en goedkope oplossing: de letters die mij in de steek laten met een witte alcoholstift bijwerken. Dat ga ik doen… voor ik opnieuw bij hem een laptop koop. Vriendschap, vakmanschap en goede dienstverlening doen een mens – al is Gent ‘ver’ van Veurne - niet veranderen van winkel.

Letters verliezen. Ja, dat is een probleem want ik kan niet blind tikken, jammer genoeg. Mijn man en dochters wel. Daar hamerde hij op toen ze op de middelbare school zaten. Met een aangepaste kartonnen doos over hun handen en hun toetsenbord leerden ze het, na ettelijke gezucht. Maar nu waarderen ze die kunde enorm. Nu kunnen ze ‘het’ blind, zonder verpinken, en hun moeder dus niet.

Wat kan ik als verdediging aanvoeren? Er was geen geld was om acht kinderen typeles te laten volgen op de middelbare school, toen nog op een mechanische schrijfmachine. Mijn manier van teksten tikken, is door en na enkele decennia zo ingesijpeld, vergroeid, gebeiteld, versteend en zo rustgevend vertrouwd werkbaar.

MOEDERS

En als ik er goed over nadenk: een moeder, is eigenlijk als een gebruikt, soms versleten, toetsenbord. Een aantal werken, een aantal niet of niet meer zoals ze het wil of wenst. Ze wil wel betere toetsen en meer toetsen tegelijk laten werken, maar dat lukt niet altijd. Dat hoeft ook niet. Slijtage is er, soms is die herstelbaar soms ook niet. Dat moet ik aanvaarden. 

Gelukkig zijn de belangrijkste toetsen, naar mijn gevoel, zichtbaar en actief en doen ze het goed al haperen ze soms en zien anderen dat. Maar dat is nu eenmaal het lot en resultaat van veel, soms te veel en te lang toetsenwerk? 

Ik ga dus dapper en vol goede moed verder met de toetsen die ik heb. Proberen en doorzetten, ondanks falen: dat is eigen aan de meeste moeders… én auteurs. Al zien vele mensen dat niet.

Mijn werkplek is volgens onderzoek ook een formidabele ziekteverwekker. Op een gemiddeld computertoetsenbord zitten tien miljoen bacteriën. Dat is 400 keer meer dan op een toiletbril. Misschien maakte en maakt dit me juist resistent tegen allerlei kwaaltjes? Ik weet het niet, maar ik was en ben meestal en overwegend gezond, gelukkig maar. Zonder die werkplek en dat toetsenbord word ik pas echt ziek...

ps. Heeft iemand een oplossing tegen verdwijnende letters? Een witte alcoholstift biedt geen duurzame oplossing.

 

DE ENE LETTERZETTER IS DE ANDERE NIET

 Weet je wat een letterzetter is? Ik heb die aan het werk gezien, de echte én de valse. Een letterzetter is geen vakman meer die – decennia geleden - nauwgezet letters op een houder plaats voor een of ander drukwerk. Het is - anno 2020 - een insect, een stille moordenaar. Ik zag zijn afbraakwerk voor het eerst in april toen ik met mijn zus ging wandelen.

Het verleden wijst niet altijd naar het heden. Toen mijn zus sprak over een ‘letterzetter’ gooide me dat naar een ver verleden: dat van beginnend auteur en startende journalist. Ik herinnerde me laden met loden letters en iemand die nauwgezet letters zocht en raapte, daarmee woorden en zinnen verzamelde in een zethaak en deze daarna op een plaat (galei?) sorteerde tot er voldoende zetsel was voor een bladzijde. Verbazingwekkend vond ik dat. Ik zag de echte letterzetters aan het werk o.m. in 1971 op Madeira, bij de krant ‘Diário de Notícias'.

En ook toen ik aan mijn thesis-en-project ‘Jeugd en Krant’ bij de krant ‘Het Belang van Limburg’ in Hasselt werkte. Daar zaten er veel in een grote ruimte. Het hele drukproces leek toen – en nu nog – echt ingewikkeld, complex, omstandig en tijdrovend. Met de komst van de computer verdwenen de letterzetters, toch in grote krantendrukkerijen. Weg letterzetters?

Sluipmoordenaars

Was dat maar waar. De toen onontbeerlijke zetters zijn weg en hebben plaats gemaakt voor ongewenste collega’s van een heel ander kaliber. Ik heb hun werk ook gezien, niet met verbazing, maar wel met afschuw. Het was geen werk, maar afbraak. Die smerige minuscule bruine kevertjes doden! Ze zijn de naam letterzetters onwaardig: want kunnen een heel bos sparren uitroeien. Het droge voorjaar en dito zomer verhoogden de verwoesting. Ze zijn onopvallend klein en bruin en jammer genoeg gek op sparren, lariksen en dennen. Ik weet niet nauwkeurig hoe het allemaal gaat, maar geloof me, die insecten opereren net als een vijandig leger: de mannen boren zich een weg door de schors van naaldbomen, lokken de vrouwen, paren, graven gangen, leggen eieren, worden kevers en vreten zich daarna een letterachtige weg, vandaar de naam. De gastboom verzwakt en sterft.

Daarna vliegen de ellendelingen naar een volgend groen slachtoffer. Het proces herhaalt zich, spar na spar, den na den. Ellendige sluipmoordenaars zijn het. Vergis je niet: ze zijn met velen. Om een gezonde boom aan te vallen zijn 4000 tot 6000 letterzetters nodig. Wat een moordlustig leger is me dat!

Geef mij maar die andere letterzetters…